Alles op een kaart, 1959

Opgedragen aan Veronica Hazelhoff

In het voorjaar van 1959 woonde ik als elfjarige jongen met mijn ouders in een driekamerflat in Utrecht. We hadden, net als de meeste mensen nog geen televisie thuis. Op woensdagmiddag ging ik wel eens bij mijn buurmeisje tv kijken naar Pipo de Clown en de Verrekijker. In die tijd werd er nog meer naar de radio geluisterd dan tv gekeken.

Mijn vader kocht een scrabblespel en ineens wilde hij me leren scrabbelen. Pas later werd me duidelijk waarom. Elke zaterdagavond zond de AVRO op de radio het quizprogramma 'Alles op een kaart uit'. In die quiz speelden teams van bedrijven tegen elkaar; personeelsleden en kinderen van personeelsleden.

De luisteraars konden op een kaart de uitslag van de komende week proberen te voorspellen. Het ging om kennisvragen en er werd ook gescrabbeld. Het bedrijf waar mijn vader werkte, uitgeverij Het Spectrum had zich opgegeven voor de quiz; ik kwam in het jeugdteam.  

'Ik kom op de radio', zei ik gewichtig op het plein, waaraan ik woonde. We gingen op een zaterdagavond met de trein naar Hilversum en reisden eerste klas. Anders deden we dat niet. We gingen vervolgens met een taxi naar de AVRO-studio. Daar maakte ik kennis met de andere deelnemers aan de quiz. Een van hen was Veronica, die later bekend zou worden als de kinderboekenschrijfster Veronica Hazelhoff. Haar vader was een collega van mijn vader. In een kantine werd ons vooraf instructie gegeven, we kregen ook voorbeeldvragen.

Daarna kwamen we op een toneel, waar we op een bankje aan de zijkant zaten, met vier kinderen naast elkaar en voor ons vier volwassenen. Het team van de wasmachinefabrikant uit Uden zat tegenover ons. De zaal zat vol mensen. Naast mij, gescheiden door een gordijn,  zat een mevrouw, die later ging zingen: Rita Reys. Ze knikte ons vriendelijk toe.  De quizmaster heette  Flip van der Schalie. Eerst kwamen de volwassenen aan de beurt; toen de jeugdteams. Ik wist het antwoord op de vraag naar de naam van een door de Romeinen gegraven gracht, de ‘Drususgracht’. Toevallig had ik dat net bij geschiedenis gehad, vandaar.  Veronica wist het aantal graden dat de wijzers van de klok met elkaar maken als het drie uur is. Tijdens de anderhalve minuut die ons was gegeven om een woord op het scrabblebord te leggen, kwamen we niet verder dan het drieletterwoord ‘bed’, door de steeds tikkende klok verdween de concentratie.

‘Ons team’ won met 36 tegen 30 punten. 'José maakt een buiging' zei de quizmaster toen ik een onwillekeurige beweging maakte. De namen van de bedrijven mochten in de uitzending niet worden genoemd, omdat dat als reclame zou kunnen worden opgevat. Dat leidde dan wel tot enige schijnheiligheid als er bijvoorbeeld werd gesproken over een gloeilampenfabriek in het ‘zuiden des lands’.

Ik vond Veronica aardig, ze was een paar maanden ouder dan ik. Daarna heb ik haar nooit meer gezien of gesproken. Zij kreeg later te maken met ernstige beperkingen tengevolge van reuma. Nu al weer enige jaren geleden is zij overleden. Even waren wij samen in onze ‘strijd’ tegen het team van een wasmachinefabrikant. We gingen ook met dezelfde cadeautjes naar huis.

© José van Rosmalen