Meer dan een halve eeuw geleden kwam het boek ‘De donkere kamer van Damocles’ uit, geschreven door Willem Frederik Hermans. Ik heb het boek twee keer gelezen en ik zie er naar uit het voor een derde keer te lezen. Het is inmiddels een klassieker uit de naoorlogse Nederlandse literatuur. Het gaat over de tweede wereldoorlog, maar dan niet over de oorlog als grote historische gebeurtenis, maar over de gewone ‘kleine’ man in de oorlog. Henri Osewoudt is die kleine man, de hoofdpersoon van het boek;  Dorbeck, die hem in zijn winkel  bezoekt en die op hem lijkt is zijn dubbelganger. Bestaat Dorbeck echt of niet, dat is de grote vraag die door het boek heen speelt. Is er een foto die het kan bewijzen?  Heeft Osewoudt gelijk heeft met het verhaal over zijn dubbelganger of liegt hij? Hij kan niets bewijzen, dat is ook zijn tragiek. Wat je weet kun je niet altijd aantonen.  Gelijk hebben is niet altijd gelijk krijgen.

Dit alles wordt spannend uitgewerkt. Je kunt het boek op verschillende manieren lezen. In de eerste plaats  als een avontuurlijk boek over de oorlog. Je kunt het ook lezen als een psychologische roman over hoe een kleine man aan grootheidswaan gaat lijden. Tenslotte kun je het lezen vanuit de vraag,  wat is de werkelijkheid, is die wat ik denk dat die is, kan ik dat bewijzen of aannemelijk maken of kan ik me ook schromelijk vergissen. Juist de oorlogssituatie werkt hierbij versterkend, omdat er dan een zwaarder beroep op mensen wordt gedaan dan in vredestijd.  Het goede en het slechte in mensen komt  in verhevigde mate naar boven.

De campagne ‘Nederland leest’  biedt elk jaar  de leden van de openbare bibliotheek in de maand november gratis een boek aan. Dit jaar is dat  ‘De donkere kamer van Damocles’.  Mensen die geen lid zijn kunnen een luxe editie voor 10 euro in de boekwinkel kopen. In de campagne wordt op een speelse manier aandacht besteed aan de begrippen goed en kwaad. De bladwijzer is aan de ene kant rood met de tekst ‘wie dit leest is slecht’, aan de andere kant groen met de tekst ‘wie dit leest is goed’. Als lezer heb je de keus welke kleur je wilt zien. Anders gezegd, de medaille heeft twee kanten.

De titel doet zowel denken aan fotografie als aan het zwaard van Damocles. Vroeger werden foto’s in een donkere kamer ontwikkeld. Daar pas werd de afbeelding zichtbaar. Willem Frederik Hermans was in de eerste plaats schrijver, maar daarnaast maakte hij ook veel foto’s. In het kader van de campagne Nederland leest’ organiseert het Nederlands Fotomuseum  van 9 november 2012 tot met 13 januari 2013 een tentoonstelling van foto’s van Hermans.  Het museum is gevestigd in gebouw Las Palmas aan de Wilhelminapier. ( Wilhelminakade 332).

Naast te lezen valt er in Rotterdam dus ook veel te bekijken!

Voor mensen die meer willen weten over de auteur en zijn boeken is de website www.deboekensalon.nl  een aanrader. 

 © José van Rosmalen, 2012