Ruim twintig jaar heeft Nelson Mandela gevangen gezeten op het Robbeneiland. Het apartheidsregime vreesde hem en wilde hem isoleren. Het is het regime niet gelukt om hem te breken, wat ze ook allemaal hebben geprobeerd. Apartheid hield in dat blanken meer rechten hadden dan zwarte Afrikanen, dat er aparte scholen waren, aparte plaatsen in de bus, aparte verenigingen enzovoorts. Blanken kwamen zwarte mensen alleen tegen als bediende, sjouwer, klusjesman. ’s Avonds wegwezen, naar je Hometown!  Dat regime werd gerechtvaardigd, onder meer met verhalen dat zwarte Afrikanen allerlei dingen nu eenmaal niet kunnen, dat ze ‘primitiever’ waren etcetera. Soms werd daar ook een religieuze saus over heen gegoten, namelijk dat die aparte behandeling eigenlijk zo humaan was, voor hun ‘eigen bestwil’.  

Pas de laatste blanke president van Zuid Afrika, Frederik de Klerk probeerde voor het eerst een brug te slaan naar het Afrikaanse volk. In 1989 begon zijn presidentschap. Het jaar 1989 was  niet alleen het jaar dat het einde aan de tegenstelling tussen oost en west Europa inluidde, het was ook het jaar waarin  het einde aan de Apartheid in Zuid Afrika werd ingezet.

Toen ik nog een schooljongen was, leende ik wel een s boeken uit de schoolbibliotheek. Dat is nu inmiddels ruim vijftig jaar geleden. Ik kreeg toen verschillende keren boeken mee over de Boerenoorlogen die aan het einde van de 19^e en het begin van de 20^e eeuw tussen de Engelsen en de Nederlands sprekende zuid Afrikanen werden uitgevochten (‘De Boeren’). In die boeken werd niet alleen de strijd van de Boeren verheerlijkt, maar werden ook de ´kaffers´ en de ´zoeloes´ op neerbuigende manier beschreven.  We moeten dan ook helaas niet uit het oog verliezen dat de zuid Afrikaanse apartheid en het Nederlandse kolonialisme enige verwantschap met elkaar hebben. Ook in ´ons Indië´ werd op de inlanders neergekeken. Voor hen waren er aparte scholen en een apart parlement, dat natuurlijk geen doorslaggevende invloed mocht hebben.  

De verdienste van Frederik de Klerk was dat hij inzag dat het regime op zijn laatste benen liep, zoals Gorbatsjov  dat in de Sovjet Unie inzag. Misschien een toeval dat beide mannen ook wel een beetje op elkaar lijken, met hun brede gestalte en kalende hoofd. Het echte succes kwam natuurlijk toen er een zwarte Afrikaanse president kwam en het apartheidsregime  pas echt eindigde. Nelson Mandela was die eerste president. Wat hem zo verdienstelijk maakt is dat hij nooit tot wraakoefeningen is overgegaan. Hij had de blanken kunnen ´afstraffen´ voor wat ze de zwarte Afrikanen hadden aangedaan, zoals dat in Zimbabwe gebeurde. Daar voerde Mugabe een waar terreurbewind, nu gericht tegen de blanken.  Mandela  gedroeg zich heel anders, hij was en is een bruggenbouwer, die mensen met elkaar probeerde te verzoenen.  Juist door die benadering heeft hij het apartheidsregime op geen enkele manier in de kaart gespeeld. Daardoor heeft hij ook veel internationaal gezag verworven. Dit alles is natuurlijk niet alleen maar de verdienste van één man, maar de naam Mandela staat wel symbool voor het breken met een regime dat wezenlijk onrechtvaardig was. Mandela is daarom een held van onze tijd en voor mij ook een bron van inspiratie!

 © José van Rosmalen, 2013