Het is nu bijna honderd jaar geleden dat de schrijver Godfried Bomans werd geboren en al weer ruim veertig jaar geleden dat hij overleed. Hij was de eerste Nederlandse schrijver die vooral ook als ‘performer’ en mediapersoonlijkheid bekend werd, door zijn optredens in het land en op radio en tv. Godfried Bomans was ongekend populair, ook mensen die vrijwel niet lazen kenden hem. Van het Reve noemde zichzelf een ‘volksschrijver’, Bomans was het!

Met de erkenning van Bomans is iets merkwaardigs aan de hand; hij ontving tijdens zijn leven nooit een literaire prijs, terwijl bijvoorbeeld Simon Carmiggelt die ook als een ‘geestige’ schrijver werd beschouwd, de P.C. Hooftprijs kreeg, de belangrijkste literaire prijs in Nederland. Bomans kreeg wel erkenning van het ‘grote publiek’; toen in 2002, al weer ruim dertig jaar na zijn dood, de KRO een verkiezing van de ‘grootste Nederlander aller tijden’ organiseerde, eindigde hij op de 48e plaats; van de schrijvers eindigde alleen Annie Schmidt nog hoger. De ‘grote drie’, Mulisch, Hermans en van het Reve waren minder geliefd. Overigens als je nu terugkijkt naar die lijst van beroemde Nederlanders zouden sommige namen zeker verdwijnen en er andere voor terug komen, denk aan André Kuipers en Sven Kramer. Roem is ook vergankelijk!

Over Bomans zijn vele verhalen te vertellen. Ik wil er één uitlichten, omdat het ook een stukje Rotterdamse literatuurgeschiedenis is. In 1952 was Pieter Oud in het laatste jaar van zijn burgemeesterschap van Rotterdam. In het Rotterdamse hotel ‘Parkzicht’ ontving hij tijdens de Boekenweek dat jaar een onderscheiding uit handen van ‘Charles Dickens’. Hij werd benoemd tot ‘erelid’ van de Pickwickclub. Godfried Bomans was in de huid van de negentiende eeuwse schrijver gekropen en reikte de onderscheiding uit. Het was natuurlijk een ‘schertsonderscheiding’, maar de burgemeester speelde het spel met verve mee. De tekenaar Frans Lammers maakte van de overhandiging een cartoon, die is afgedrukt in de ‘Katholieke illustratie’ van 7 maart 1952.

Tijdens het feest die avond werden diverse beroemde Dickens-figuren tot leven gebracht, zoals Scrooge uit de Kerstverhalen, Fagin uit Oliver Twist en Samuel Pickwick uit de Pickwick Papers’ . Mijn vader, Jo van Rosmalen, speelde deze laatste rol.

De avond werd georganiseerd omdat in 1952 het grote vertaalproject van alle boeken van Dickens was afgerond. Vele jaren eerder waren uitgeverij Het Spectrum en Godfried Bomans op het idee gekomen om hiermee te starten. Het initiatief kwam van Godfried. Het vertaalproject bleek een enorme klus, waaraan met name Bomans zich vertilde. Het gevolg was dat het niet altijd boterde tussen ‘Het Spectrum’ en ‘Bomans’; de uitgever vond dat hij zich onvoldoende aan de afspraken en deadlines hield.

Dickens was voor Bomans een voorbeeld, waardoor hij zich liet inspireren. Bijvoorbeeld in ‘Pa Pinkelman’ ontleent hij veel aan Samuel Pickwick.

Het Spectrum gaf vanaf begin jaren vijftig het hele werk van Dickens uit; met deze uitgaven werd de later bekende ‘Prisma-reeks’ geopend. De boeken waren goedkoop, maar de kleine letters die werden gebruikt, maakten het lezen er niet aantrekkelijk op. Later werden de meest bekende titels als gebonden boek met een goede leesletter uitgebracht.
Het is mede aan het initiatief van Godfried Bomans te danken, dat de boeken van Charles Dickens in Nederland nog altijd worden gelezen.

Godfried Bomans zou uiteindelijk slechts 58 jaar oud worden, precies even oud als Charles Dickens!
Op de site van het Godfried Bomansgenootschap kunt u desgewenst meer lezen over het leven en werk van Bomans.
www.godfriedbomans.nl

 

© José van Rosmalen, 2013