Van 4 tot met 7 april 2005 vond in Londen de internationale conferentie ‘Vision 2005’ plaats. Deze conferentie werd georganiseerd door het Royal National Institute of the Blind (RNIB). Namens de Federatie Slechtzienden- en Blindenbelang bezochten de beleidsmedewerkers Roel van Houten, José van Rosmalen en Mildred Theunisz deze belangrijke conferentie. De deelname werd mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Nationaal Revalidatiefonds, het NRF. Als beleidsmedewerkers hebben wij veel lezingen en presentaties gevolgd; daarbij hebben we ons op de volgende thema’s geconcentreerd:

• Mobiliteit en toegankelijkheid;
• ICT en technologische vernieuwingen;
• Arbeid en arbeidsintegratie;
• Recht op informatie
• Gelijkberechtiging voor mensen met een handicap.

Mobiliteit en toegankelijkheid

Hierbij kwamen diverse thema’s aan de orde. We geven een beknopt overzicht.

Blinde en slechtziende voetgangers

Er werd Amerikaans onderzoek gepresenteerd naar het gebruik van rotondes door blinden en slechtzienden. Ook werd er Scandinavisch onderzoek gepresenteerd naar looproutes voor blinden en slechtzienden en het nut van geleidelijnen daarbij. In Engeland is hier eveneens onderzoek naar gedaan.

Uitgesproken toegankelijkheid

In Japan en de Verenigde Staten is veel ervaring opgedaan met gesproken informatie; toepassingen zijn er onder meer bij het oversteken van straten en bij het gebruik van het openbaar vervoer. Op het station van San Francisco zijn diverse praktijkproeven met gesproken informatie gedaan. Gesproken informatie leidt tot een beter oriëntatievermogen voor blinden en slechtzienden, zo bleek uit dit onderzoek.
Professor Aart Kooijman, hoogleraar in Groningen, presenteerde testresultaten van een looproute met gesproken informatie in het Academisch Ziekenhuis in Groningen. Ook werd onderzoek over elektronische oriëntatiehulpmiddelen gepresenteerd, zoals de Victor Trekker.

Autorijden door slechtzienden

In de meeste Staten van de Verenigde Staten is autorijden door slechtzienden, met behulp van een bioptrische bril, onder voorwaarden toegestaan. Er is ook veel onderzoek hiernaar gedaan, onder meer naar de risico’s, de training in het omgaan met de bioptrische bril en het gebruik van rijsimulatoren. In Nederland vindt thans een proef plaats, in een project dat door Visio/ het LooErf wordt gecoördineerd. De Federatie is hier als adviseur bij betrokken. Over dit project gaf Bart Melis Dankers, verbonden aan Visio, een presentatie.

Verlichting

Voor slechtzienden is goede verlichting essentieel. Kennis daarover moet worden verbreid. In Groot-Brittannië wordt dit onder meer gedaan via plaatselijke organisaties die ondersteuning bieden aan woningeigenaren. Mensen met een visuele beperking lopen extra risico op vallen en dus op kwetsuren, zeker als het daarbij ook gaat om ouderen. Preventie is dus belangrijk, dat geldt ook voor Nederland.

Ook in India is onderzoek naar verlichting gedaan. Gewoonlijk wordt door een Low Vision centrum aan slechtzienden verteld met welke hulpmiddelen zij het beste kunnen lezen. Dit wordt ‘aangemeten’ in het Low Vision centrum. Hier zijn goede lichtomstandigheden. Het bleek in India dat bij veel mensen thuis de lichtsituatie helemaal niet goed was, waardoor het aangemeten hulpmiddel daar niet tot zijn recht komt.

Ook in rijke, westerse landen is betere verlichting nodig, zo bleek uit Brits onderzoek naar ouderen in verzorgingshuizen. In het ontwerp en bij de inrichting van gebouwen moet hier aandacht aan worden besteed. Ook in Nederland moet de deskundige advisering op dit terrein worden versterkt.

ICT en technologische vernieuwing

Er waren belangrijke presentaties over de toegankelijkheid van internet en over de digitale ontvangst van televisie, die ook voor blinden en slechtzienden nieuwe mogelijkheden biedt, bijvoorbeeld met een sprekende afstandbediening.

Computervaardigheden oudere visueel gehandicapten

Het EATT project is gericht op het verhogen van de computervaardigheden bij mensen met een visuele beperking. Het gaat hier om mensen van boven de 35. Daarbij worden op basis van onderzoek ontwikkelde trainingsmethoden gebruikt die voor deze doelgroep motiverend zijn.

Informatie-website Lighthouse

De Amerikaanse organisatie Lighthouse heeft een grote, interactieve website ontwikkeld; te vinden op www.visionconnection.org . Dit is een interessant voorbeeld voor de Nederlandse situatie.

Testen websites

In Engeland zijn 1000 websites getest op toegankelijkheid voor blinden en slechtzienden. Naast toegankelijkheid is ook het gebruiksgemak voor visueel gehandicapten belangrijk om soepel met internet om te kunnen gaan.

Ondersteuning aan bedrijven

De RNIB biedt aan bedrijven ondersteuning zodat blinden en slechtzienden beter met ICT overweg kunnen.

Bruikbaarheid huishoudelijke apparatuur

Over de bruikbaarheid van moderne huishoudelijke apparatuur hebben we interviews gehouden met belangrijke experts op dit gebied.

Arbeid en arbeidsintegratie Bemiddeling tot betaald werk

We hebben kennisgenomen van de Amerikaanse organisatie ‘Employment Service Delivery Model’, gericht op arbeidsplaatsing. De Sensory Access Foundation (SAF) richt zich speciaal op de (re)-integratie van mensen met een visuele handicap op de arbeidsmarkt. In negen jaar zijn er 1200 cliënten aan een baan geholpen waarvan 97{09e4daa44e950036c0f8cf0fe6a5fe6446b8396018165926e61b4cef04c98ed5} nog steeds aan het werk is. Zij worden intensief begeleid. De SAF biedt werkgevers een gratis test om na te gaan of een baan toegankelijk is en hoe die toegankelijk gemaakt kan worden. Daarmee wordt het argument ‘het werk kan niet door een visueel gehandicapte gedaan worden’ weggenomen. Er wordt een totaal pakket geboden. De kosten per plaatsing zijn gemiddeld 3800 dollar. Dit lijkt gunstig af te steken bij de reïntegratie-inspanningen in Nederland.

In Argentinië geldt voor werkgevers de regel dat vier procent van de werknemers gehandicapt moet zijn. Hierbij zaten bijna nooit mensen met een visuele beperking en daarom is gezocht naar nieuwe banen voor deze groep. Vooral is gezocht waar bedrijven en functies waar andere zintuigen dan de ogen nodig voor zijn, zoals in de voedingsmiddelenindustrie en in callcenters. In Argentinië is dit project succesvol.

Arbeidsparticipatie blinden en slechtzienden

In Groot-Brittannië werkt (slechts) 27 procent van de mensen met een visuele beperking en dat is net zo veel als vijftien jaar geleden! Van de niet-werkenden met een visuele beperking is maar een klein deel op zoek naar werk. Mensen die een visuele handicap krijgen, blijken er pas na twee jaar aan toe te zijn om (weer) aan werk te denken en deel te nemen aan het arbeidsproces.

Action

Action is een organisatie die zorg draagt voor het versterken van de eigen kracht van blinden en slechtzienden(empowerment) om gebruik te maken van hun mogelijkheden in werk en vrije tijd. Arbeid beziet men in het geheel van iemands leven. De carrière moet passen bij iemands aspiraties en mogelijkheden op het gebied van huisvesting, mobiliteit, etc. Men helpt mensen bij het opzetten van eigen ondernemingen en dat blijkt vaak succesvol te zijn. De timing van de ondersteuning is zeer belangrijk bij het vinden en behouden van werk.

Volgens Brits onderzoek is de lage arbeidsparticipatie van mensen met een visuele beperking een hardnekkig gegeven. Succesvolle pogingen om hierin verandering te brengen verdienen dan ook zeker de aandacht.

Informatievoorziening

In Groot-Brittannië wordt de campagne ‘the right to read’, het recht om te lezen gevoerd. Van alle boeken die uitkomen wordt nog maar minder dan vijf procent in een andere leesvorm omgezet. Daar valt nog veel te verbeteren.

Gelijke behandeling en integratie

In Angelsaksische landen is er al jaren ervaring met wetgeving tegen discriminatie van mensen met een handicap. Deze wetgeving blijkt effectief. Het is een belangrijk instrument voor organisaties van mensen met een handicap om niet gerechtvaardigde vormen van ongelijke behandeling aan de orde te stellen.

Conclusie

De conferentie Vision 2005 was zeer nuttig en leerzaam. Voor de Nederlandse situatie zijn er diverse leer- en aandachtspunten. Voorbeelden hiervan zijn:

• de toegankelijkheid van gebouwen en openbaar vervoer, onder meer door gesproken informatie;
• bevorderen van de verkeersveiligheid, met name bij het veilig oversteken;
• verbreiden van kennis over verlichting;
• de toegankelijkheid van huishoudelijke apparatuur;
• bruikbaarheid huishoudelijke apparaten;
• mogelijkheden van effectieve arbeidsbemiddeling en nadere oriëntatie op succesvolle buitenlandse voorbeelden;
• het houden van campagnes rond bijvoorbeeld het recht op informatie.

Wij kunnen belangstellenden voor een van de onderwerpen, desgewenst nader informeren. Als Federatie, willen wij, samen met anderen, verder aan de slag met deze onderwerpen. De veelzijdige inhoud van de conferentie, de lezingen en presentaties en de contacten met inleiders en deelnemers, waaronder een uitgebreide Nederlandse delegatie, bieden daarvoor een uitstekende basis.

Bron:
Kortschrift nummer 29, juni 2005