Zwarte Piet bestaat niet!
Ooit geloofde ik in Sinterklaas en natuurlijk dus ook in Zwarte Piet. Die hoorde erbij. Toen ik zeven was, begreep ik dat Sinterklaas en Zwarte Piet eigenlijk ‘niet bestonden’, het waren denkbeeldige figuren, bedoeld om iets leuks te doen voor kinderen en ook om hen te vermanen om vooral ‘braaf’ te zijn. Nu krijgt Zwarte Piet de laatste jaren onwaarschijnlijk veel aandacht. Kranten wijden er grote artikelen aan. In discussieprogramma’s komen allerlei ‘Pietendeskundigen’ aan het woord. Leefbaar Rotterdam plakt stickers met Zwarte Pieten op lantarenpalen en anderen trekken deze er weer af. De ‘Pietietie’ kent een record aantal ondertekenaars.
We hebben in deze wereld het ebolavirus, de dreigingen van de Islamitische Staat, de strijd in Oekraïne, noem maar op, maar waar maken veel mensen zich pas echt druk over? Over Zwarte Piet! Voor sommigen is hij een racistisch symbool, voor anderen is hij juist een symbool van onze Nederlandse cultuur.
Het zou goed zijn als iedereen zijn of haar standpunt relativeert. Kinderen zijn van nature nog het meest tolerant. Als ze zien dat Piet blauw of geel is, vinden ze het ook prachtig. Het gaat hen om de cadeautjes, berekenend als ze vaak zijn. Volwassenen die denken dat Zwarte Piet net zo bij onze cultuur hoort als de Nachtwacht, vergissen zich toch een beetje. Zwarte Piet verscheen pas in de 19e eeuw en zijn figuur ontwikkelde zich steeds. Vroeger zag je bijvoorbeeld beslist geen vrouwelijke Pieten, nu wel.
Er wordt soms gepraat alsof ons cultureel erfgoed op het spel staat, of er iets van onze ‘Nederlandse identiteit’ wordt afgepakt. ‘Moeten we dat ook nog inleveren?’ Misschien is juist deze discussie die tegelijkertijd een non-discussie is, wel heel tekenend voor Nederland en Nederlanders. De boze buitenwereld is een beetje eng en vol onheil. Veel kun je niet overzien, dus is het ook verleidelijk om daarvoor je ogen te sluiten. Heerlijk als er dan zo’n symboolfiguur is, waarmee je je vaderlandsliefde en nationale trots kunt tonen of waar je juist je kritiek op kunt richten.
Het ligt gevoelig. Sinterklaas en Zwarte Piet doen ons denken aan onze kindertijd en het gevoel van saamhorigheid en gezelligheid dat bij dit feest past. Vooral achteraf maak je het nog mooier dan het in werkelijkheid was.
Sinterklaas is het feest van wensen en verlangens. Mag ik één wens doen: laten we ophouden met elkaar te verketteren over hoe zwart of hoe geel of groen Piet mag of moet zijn. Laat het een leuk kinderfeest zijn voor alle gelovigen onder de zeven en alle volwassenen die er aan willen geloven..
Niet verder vertellen: Zwarte Piet bestaat niet!
© José van Rosmalen, 2014