Kurt Tucholsky, De pruisenhemel
Tot mijn verbazing ben ik de enige die een review schrijft over dit in 1972 in Nederland verschenen boek met een selectie van columns die Kurt Tucholsky tussen 1919 en 1931 schreef. Hij was een Duits-joodse journalist die met bijtende ironie schreef over het Duitsland van zijn tijd, het land dat de Eerste Wereldoorlog had verloren en in de Weimar republiek veel onderlinge verdeeldheid kende met tal van politieke partijen, met economische onzekerheid. Er was veel antisemitisme. Tucholsky beschrijft ook de gevoeligheid van Duitsers voor autoriteiten, de neiging tot conformisme en het zich onderwerpen, zoals een hond aan zijn baas. Dit waren ingrediënten voor het opkomende fascisme, voor het geloof in sterke mannen die af zouden rekenen met verdeeldheid en zwakte. Tucholsky was ook een inspiratiebron voor Nederlandse auteurs zoals Simon Carmiggelt en Annie M.G. Schmidt die ook ironische columns schreven. Tucholsky schreef behalve onder zijn eigen naam ook onder diverse pseudoniemen zoals Peter Panther en Kaspar Hauser. Op Wikipedia kun je lezen dat Kaspar Hausar echt heeft bestaan als jongen die jong overleed en een tragisch bestaan leidde omdat hij nauwelijks kon praten en lopen.
Tucholsky schrijft vaak ook geestig met een filosofische inslag, bijvoorbeeld over wat je als mens allemaal voelt, ziet, ruikt en betast. Of wat de kenmerken zijn van een gat. Een gat bestaat alleen in iets, maar niet op zichzelf. Een gat in een sok, in kaas, maar zonder die kaas of sok verliest het gat zijn betekenis. De kunst om over zo’n waarneming een column te schrijven beheerste Tucholsky zeer goed.