Aan de rand van Nederland

Deze week was ik na enige jaren weer eens in Scheveningen. We liepen over de boulevard langs het Kurhaus in zuidelijke richting. Nieuw voor mij was dat er nu ook een stuk verharde boulevard op strandniveau is aangebracht, zodat je makkelijker bij diverse strandpaviljoens kunt komen, ook als je slecht ter been bent of van een rollend hulpmiddel gebruik maakt.
In 2013 is die vernieuwde boulevard geopend. Er staat een indrukwekkend monument met de namen van de vissers die in de loop van de afgelopen anderhalve eeuw uit varen gingen en niet levend terug kwamen. Het gaat om vele honderden slachtoffers. Veel vrouwen en kinderen verloren hun man, zoon , broer, vader of oom. ‘De vis wordt duur betaald’, zei ooit Kniertje in een toneelstuk van Herman Heijermans. Door de modernere methoden van visvangst en beveiliging neemt het aantal ongelukken de laatste tientallen jaren gelukkig wel af.

Een blikvanger naast dit namenmonument is het beeld dat Gerard Bakker maakte van de anonieme vissersvrouw die over de zee tuurt.

Lopend langs de boulevard moest ik ook denken aan het verhaal van Sonny Boy en het pension van zijn ouders, dat hier ergens moet hebben gestaan. Het boek van Annejet van der Zijl over de levensgeschiedenis van de familie Nods heeft veel indruk op me gemaakt. Zij hielpen tegen de verdrukking in slachtoffers van het Duitse geweld en werden daarvan ook zelf weer het slachtoffer. ‘Sonny Boy’ Waldemar Nods overleed enige maanden geleden op vijventachtigjarige leeftijd. Zijn beide ouders overleefden de oorlog niet.

We zaten op een bankje en twee Duitse gezinnen kwamen langs. Een van de mannen schold op een paar duiven en begon naar ze te trappen. Even daarna deden twee van hun jongens van een jaar of zeven hetzelfde, achter de duiven aanrennen en naar ze trappen. Een ‘goed’ voorbeeld van imitatiegedrag, dat ‘uiteraard’ ook niet werd gecorrigeerd. Ik vond de man meteen onsympathiek; overigens zagen of zeiden de vrouwen ook niks.

Ik denk niet dat ik nog behept ben met het anti-Duitse sentiment, dat ik zo goed van de generatie van mijn ouders ken, daarvoor heb ik ook te veel aardige en geschikte Duitsers ontmoet. Maar ik houd er niet van als mensen menen dat ze naar dieren mogen trappen en hun kinderen niet beter opvoeden. Ze zijn dan nog wel wat stappen van het vertrappen van mensen verwijderd, maar het is wel het begin van een hellend vlak, waarbij respect voor het leven van andere wezens wordt verkwanseld.

Lopend langs de zee voel je je verbonden met het water dat overal op de wereld stroomt. Ik ving de wind in mijn gezicht en keek naar de statige witte meeuwen. Na een paar uur Scheveningen ga je met nieuwe lucht weer Nederland in.

c José van Rosmalen