Jan van Miert, Een gewone stad in een bijzondere tijd
Ik ben geboren en opgegroeid in Utrecht. Mijn moeder heeft er in de oorlogsjaren 1940-1945 gewoond. Ook mijn vader werkte vanaf 1942 in Utrecht. In 1995, vijftig jaar na de bevrijding verscheen 'Een gewone stad in een bijzondere tijd'. Hierin wordt de geschiedenis van de stad Utrecht in die jaren beschreven. Utrecht heeft niet als Rotterdam geleden onder bombardementen. Toch greep de oorlog in Utrecht sterk in op het leven van mensen. Bijzonder aan Utrecht was dat de NSB, de, partij van Mussert in Utrecht was gevestigd, aan de Maliebaan. De Maliebaan was het bestuurlijk centrum van de nationaal socialisten, de handlangers van het Naziregime. Het boek maakt duidelijk hoe de joden stap voor stap werden geisoleerd en buitengesloten, met medewerking van Nederlandse autoriteiten en instanties. Joodse medewerkers van bedrijven werden ontslagen, joodse musici mochten geen lid van een orkest meer zijn. joodse kinderen mochten niet meer naar het gewone onderwijs. Ondertussen ging het leven voor de doorsnee Hollander in de eerste oorlogsjaren nog min of meer gewoon zijn gang. Mensen werkten, gingen naar een bioscoop of theater. Alleen kwam er steeds meer censuur, geen Amerikaanse films maar vooral Duitse films, geen jazzmuziek, kortom de censuur nam de cultuur in de greep. Merkwaardig is dat musici, toneelspelers etc beter betaald werden dan voor de oorlog, er waren meer subsidies, maar daarvoor betaalde je wel de prijs, dat je niet meer vrij was. Pas in de laatste periode van de oorlog was de Duitse terreur alom aanwezig met gedwongen tewerkstelling van mannen in Duitsland, met zeer schaars voedsel en veel kou, met het doodschieten van onschuldige burgers. Het boek biedt niet alleen een historisch overzicht maar ook ervaringsverhalen van gewone mensen uit Utrecht, die vertellen over hun herinneringen. Juist omdat ik zelf in Utrecht ben opgegroeid herken ik veel van de genoemde locaties en gebouwen. Ik vind het een indrukwekkend boek dat niet in de vergetelheid mag raken. Juist nu in Oekraine steden onder de voet worden gelopen, realiseer je je het kwaad van terreur en haat tegen mensen, zoals de volstrekt redeloze haat van Hitler tegen alles dat joods was en de even redeloze haat van Poetin tegen een volk dat volgens hem geen bestaansrecht heeft.